ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਦੇ ਸਮਾਜ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਹੋਇਆ ਗੁੰਮ- ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਦਸੂਹਾ

ਦਸੂਹਾ – ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਦਸੂਹਾ ਨੇ ਗਿਆਨ ਪੀਠ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਨਵਾਲਕਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋਣ ਤੇ ਡੂੰਘੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਇਜ਼ਹਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਲਾਲ ਸਿੰਘ ਸਰਧਾਂਜ਼ਲੀ ਅਰਪਿਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਂ ਲੈਦਿਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਦਾ ਉਹ ਚਿਹਰਾ ਇੱਕ ਦਮ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ , ਜਿਸਨੇ ਮੜੀ ਦਾ ਦੀਵਿਆਂ, ਅਣਹੋਇਆ ਜਿਹੇ ਅਨੇਕਾਂ ਅਣਗੋਲੇ , ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਭਾਰਤੀ/ਪੰਜਾਬੀ ਸਮਾਜਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਚਿੱਤਰਪੱਟ ਤੇ ਇਸ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਕਿਰਦਾਰ ਭਾਰਤੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਪਾਤਰਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਕੱਦ ਮੇਚਣ ਲੱਗ ਪਏ । ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਲੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਵਲ ਦਾ ਸਮਾਜ-ਸ਼ਾਸ਼ਤਰੀ ਚਿਹਰਾ ਹੀ ਗੁੰਮ ਨਹੀ ਹੋਇਆ ਸਗੋਂ ਨਾਵਲ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਥੰਮ ਦੇ ਡਿੱਗ ਜਾਣ ਵਰਗਾ ਅਹਿਸਾਸ ਮੇਰੇ ਤਨ ਬਦਨ ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋਇਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ । ਉਸਦਾ ਵਿਯੋਗ ਭੁੱਲ ਜਾਣ ਲਈ  ਸਮੇਂ ਦੀ ਸੀਮਾ ਮਿਥਣੀ ਉਸਦੇ ਹੋਰਨਾਂ ਪਾਠਕਾਂ ਵਾਂਗ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਬੇ-ਹੱਕ ਦੁਸ਼ਵਾਰ ਜਾਪ ਰਹੀ ਹੈ । ਉਹਨਾਂ ਕਿ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਇੱਕ ਚੰਗੇ ਨਾਵਲਕਾਰ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸਨ।  ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਦੇ 9 ਨਾਵਲ, 10 ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 3 ਵਾਰਤਕ ਕਿਤਾਬਾਂ, 10 ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 3 ਨਾਟਕ ਅਤੇ 4 ਹੋਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਵਿਲੱਖਣ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ 9 ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਹਿੰਦੀ ਵਿਚ ਅਤੇ 3 ਨਾਵਲਾਂ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜੀ ਵਿਚ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਮੜੀ ਦਾ ਦੀਵਾ ਦਾ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਣਾ ਪੰਜਾਬੀ ਜੁਬਾਨ ਲਈ ਫ਼ਖਰ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ । ਪ੍ਰੋ. ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਜੈਤੋ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਪਦਮਸ੍ਰੀ, ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਕਾਦਮੀ ਅਤੇ ਸੋਵੀਅਤ ਲੈਂਡ ਨਹਿਰੂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਗਿਆਨ ਪੀਠ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਜੁਬਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ ।