ਕਾਸ਼

ਬਾਲਾਂ ਨੂੰ ਕਲਿੱਪ ਲਗਾਉੁਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰੋਜੀਨੀ ਨੇ ਸਿਗਰੇਟ ਜਲਾਈ ਤੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਪਾ ਲਈ ਜਦ ਨੂੰ ਅੱਖ ਝਮੱਕਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਹੀ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਲੰਮੇ ਪਏ ਉਦਿਤ ਨੇ ਉਸਦੇ ਮੂੰਹੋਂ ਸਿਗਰੇਟ ਕੱਢ ਕੇ ਪਰੇ ਮਾਰੀ।
‘‘ਤੂੰ ਅੱਜ ਤੋਂ ਸਿਗਰੇਟ ਨਹੀਂ ਪੀਊਂਗੀ ਸੁਣ ਗਿਆ ਨਾ?
‘‘ਕੀ ਹੋਇਆ ਦੱਸੋ ਤਾਂ ਸਹੀ?
‘‘ਮੈਂ ਕਹਿਤਾ ਨਾ ਨਹੀਂ ਪੀਣੀ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨੀ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਆਉਣਾ।
‘‘ਅੱਛਾ ਬਾਬਾ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੀ ਹੁਣ ਗੁੱਸਾ ਛੱਡੋ।
ਐਨਾ ਕਹਿ ਕੇ ਸਰੋਜੀਨੀ ਨੇ ਸਿਗਰੇਟ ਪੀਣ ਤੋਂ ਤੌਬਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਉਦਿਤ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗਲੇ ਲਾ ਲਿਆ। ‘ਮੈਂ ਵੀ ਨੀ ਪੀਂਦਾ ਹੁਣ ਸਿਗਰੇਟ ਤੈਨੂੰ ਤਾਂ ਰੋਕਤਾ।’
ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਬੀਤਿਆ ਤਾਂ ਅਚਾਨਕ ਉਦਿਤ ਉਸ ਸਮੇਂ ਆ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਸਰੋਜਿਨੀ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਦਾਰੂ ਦਾ ਗਿਲਾਸ ਸੀ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਘੂਰ ਵੱਟੀ ਤੇ ਸਰੋਜਿਨੀ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਦਾਰੂ ਦਾ ਗਿਲਾਸ ਫੜ ਕੇ ਇੱਕ ਕੋਨੇ ’ਚ ਜਾ ਕੇ ਡੋਲ ਦਿੱਤਾ।
‘‘ਸਰੋਜੀਨੀ ਅੱਜ ਤੋਂ ਤੇਰੀ ਸ਼ਰਾਬ ਵੀ ਬੰਦ ਹੁਣ ਮੁੜ ਕੇ ਕਦੇ ਸ਼ਰਾਬ ਨੀ ਪੀਣੀ ਤੂੰ।
‘‘ਕਿਉਂ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਛੱਡਤੀ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣੀ?
‘‘ਹੋਰ ਕੀ ਮੈਂ ਛੱਡੀ ਆ ਤਾਂ ਹੀ ਤੇਰੀ ਵੀ ਛਡਾਤੀ।
ਫਿਰ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਉਦਿਤ ਕੋਠੇ ਤੇ ਆਉਣੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਹਟ ਗਿਆ ਸਰੋਜੀਨੀ ਦੇ ਕੰਨੀ ਕੁਝ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਪਈਆਂ। ‘ਸੁਣਿਆ ਉਦਿਤ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਿਗਰੇਟਾਂ ਛੱਡੀਆਂ ਫਿਰ ਦਾਰੂ ਛੱਡੀ ਫਿਰ ਵਿਆਹ ਕਰਾ ਲਿਆ ਤਾਂ ਐਥੇ ਆਉਣਾ ਵੀ ਛੱਡਤਾ।’
ਹੁਣ ਸਰੋਜੀਨੀ ਸੋਚ ਰਹੀ ਸੀ ਕਿ ਕਾਸ਼ ਸਿਗਰੇਟ ਤੇ ਦਾਰੂ ਛਡਾਉਣ ਵਾਲਾ ਉਦਿਤ ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਇਸ ਧੰਦੇ ਵਾਲਾ ਪਲੰਘ ਵੀ ਛੁਡਾ ਦਿੰਦਾ।

ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ

ਨਮੀਤਾ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਪਲੰਘ ਤੇ ਬੈਠੀ ਸਿਗਰੇਟ ਦੇ ਲੰਮੇ-ਲੰਮੇ ਕਸ਼ ਖਿੱਚ ਰਹੀ ਸੀ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਸੋਚਾਂ ਦੇ ਸਾਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਅਚਾਨਕ ਨਮੀਤਾ ਦੀ ਸੁਰਤ ਟੁੱਟੀ ਜਦ ਉਸਨੇ ਕਿਸੇ ਦੀਆਂ ਸਿਸਕੀਆਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਸੁਣੀ। ਨਮੀਤਾ ਫਟਾ-ਫਟ ਆਪਣੇ ਪਲੰਘ ਤੋਂ ਉੱਠੀ ਉਸਨੇ ਆਸੇ-ਪਾਸੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀ ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਆਇਆ। ਫਿਰ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧਿਆਨ ਲਾ ਕੇ ਸੁਣਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਇਆ ਕੀ ਰੋਣ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਸਦੇ ਪਲੰਘ ਕੋਲੋਂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦ ਉਸਨੇ ਝੁਕਕੇ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਇੱਕ 14-15 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕੁੜੀ ਉਸਦੇ ਪਲੰਘ ਥੱਲੇ ਲੁਕੀ ਪਈ ਸੀ। ਨਮੀਤਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਪਲੰਘ ਤੇ ਬਿਠਾ ਲਿਆ।
‘ਇਹ ਕੁੜੀਏ ਤੂੰ ਰੋ ਕਿਉਂ ਰਹੀ ਆਂ ਨਾਲੇ ਐਥੇ ਕਿਉਂ ਲੁਕੀ ਪਈ ਸੀ?
‘‘ਦੀਦੀ ਮੈਂ ਘਰ ਜਾਣਾ ਮੈਨੂੰ ਨੀ ਪਤਾ ਮੈਨੂੰ ਐਥੇ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ?
‘ਹਾ-ਹਾ-ਹਾ ਭੋਲੀ ਕੁੜੀ ਤੂੰ ਐਥੋਂ ਘਰ ਨੀ ਸਿੱਧਾ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦਾ ਈ ਰਾਹ ਨਿਕਲਦਾ ਆ ਖਾਲਾ ਤੋਂ ਤੂੰ ਬਚ ਨੀ ਸਕਦੀ।
‘ਦੀਦੀ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਨੀ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਮੈਨੂੰ?
‘‘ਲੈ ਦੱਸ ਭਲਾ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਆਪ ਐਥੇ ਕੈਦ ਕੱਟਦੀ ਨੂੰ 10 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਆ।’’
ਅਗਲੀ ਗੱਲ ਉਸ ਕੁੜੀ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ ਕੀ ਕੁੱਝ ਹੱਟੇ-ਕੱਟੇ ਬੰਦੇ ਕਮਰੇ ’ਚ ਆਏ ਤੇ ਨਮੀਤਾ ਦੇ ਲੱਖ ਰੋਕਣ ਤੇ ਵੀ ਉਸ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਧੂਹ ਕੇ ਦੂਸਰੇ ਕਮਰੇ ’ਚ ਲੈ ਗਏ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਅੰਦਰ ਛੱਡ ਕੇ ਬਾਹਰੋਂ ਕੁੰਡੀ ਲਾ ਕੇ ਪਤਾ ਨੀ ਕਿੱਧਰ ਚਲੇ ਗਏ।
ਜਦ ਉਸ ਕੁੜੀ ਨੇ ਸਾਹਮਣੇ ਦੇਖਿਆ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਢਿੱਡ ਵਾਲਾ ਬੰਦਾ ਜਿਵੇਂ ਉਸਨੂੰ ਨਿਗਲ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਬੈਠਾ ਹੋਵੇ ਉਹ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਉਸਨੂੰ ਪਲੰਘ ਤੇ ਆਉਣ ਲਈ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਿੱਦਾਂ ਹੀ ਕੁੜੀ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਪਲੰਘ ਤੇ ਪਈ ਉਸਦੇ ਕੰਨੀਂ ਨਮੀਤਾ ਦੇ ਬੋਲ ਗੂੰਜਣ ਲੱਗੇ। ‘ਐਥੋਂ ਘਰ ਨੀਂ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਦਾ ਰਾਹ ਨਿਕਲਦਾ’ ਫਿਰ ਉਹ ਲਾਸ਼ ਜਹੀ ਬਣੀ ਖੜ੍ਹੀ ਰਹੀ ਤੇ ਭਾਰੇ ਢਿੱਡ ਵਾਲਾ ਉਸਨੂੰ ਖੂਨੀ ਹਾਸਾ ਹੱਸਦਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਪਲੰਘ ਤੇ ਲੈ ਗਿਆ।